Ρουγκαντζιάρια

… … …

ΣΧΟΛΙΟ:

Όταν αποφάσισα να προχωρήσω στην ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού μου του ΛΟΥΤΡΟΥ Ελασσόνας, ούτε καν με είχε προϊδεάσει κανείς, για τις απίστευτες εκπλήξεις που με περίμεναν!

Οι άνθρωποι του χωριού, απλοί, χωρίς ιδιαίτερες γραμματικές γνώσεις, κουβαλούσαν στη μνήμη τους πάππου προς πάππου και χωρίς να έχουν την παραμικρή ιδέα, έναν απίστευτο, έναν αμύθητο γλωσσικό θησαυρό, με ατόφια λήμματα από τα βάθη των χιλιετιών, που συνδέουν άρρηκτα και τροφοδοτούν γόνιμα ακόμα και σήμερα, εκείνη τη μακραίωνη σχέση των Ελλήνων με τους αρχαίους τους προγόνους.

Όπως ακριβώς οι ρίζες των δέντρων, που θαμμένες στο χώμα και μακριά από τ’ ανθρώπινα βλέμματα, θρέφουν και κρατούν γερά το δέντρο όρθιο, έτσι ακριβώς κι αυτά τα λήμματα, μακριά από την συνειδητή καθημερινή τους χρήση, θρέφουν ακόμα και αδιαλείπτως την πολιτισμική μας παράδοση.

Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος, σημειώνω επίτηδες από την ενότητα των τραγουδιών του απογευματινού γλεντιού των Ρουγκαντζιαριών, τα τραγούδια «Τσιατσούλα μ’ το κορμάκι σου» και το «Ποιος το είπε Κεφαλόβρυσο». Και το κάνω για τον εξής λόγο. Η βάση του υλικού που είχα, ήταν κυρίως μία ερασιτεχνική βιντεοσκόπηση των καλάντων των Ρουγκαντζιαριών, την οποία είχε επιμεληθεί τον Δεκέμβριο του 1995, ο δάσκαλος Γεώργιος Οικονόμου. Σ΄ αυτή είχαν πάρει μέρος και τραγουδούσαν με αλφαβητική σειρά, οι:

ΑΝΤΩΝΙΟΣ Καλύβας του Ιωάννη
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Οικονόμου του Βασιλείου
ΗΡΑΚΛΗΣ Καλύβας του Αχιλλέα
ΙΩΑΝΝΗΣ Καλύβας του Αντωνίου
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Μπριάζας του Ιωάννη
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Καλύβας του Γεωργίου
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Καλύβας του Ιωάννη
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Σαμαράς του Ιωάννη

τους συνόδευαν οι μουσικοί:

ΗΛΙΑΣ Παπακώστας του Δημητρίου στο κλαρίνο (καταπληκτικός),
ΑΝΤΩΝΙΟΣ Καλύβας του Ιωάννη και ο γιος του ΗΛΙΑΣ στο αρμόνιο

και την είχε βιντεοσκοπήσει ο:

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ντούμος του Αντωνίου

Ο ήχος όμως κακός κι έτσι για να βοηθηθώ στην απομαγνητοφώνηση, κατέφυγα και στην Ευγενία Μαρτίνη, μία από τις γυναίκες του χωριού, που θυμάται μάλλον τα περισσότερα τραγούδια και φυσικά, θυμούνταν και όλα τα τραγούδια της βιντεοσκόπησης. Τραγούδια που τα είχε μάθει απλά όπως όλοι οι συνομήλικοί της από τους μεγαλύτερους και που φυσικά, ήξερε πολύ εύκολα να τα τραγουδάει, αλλά της ήταν πάρα πολύ δύσκολο να τα απαγγείλει! Έτσι αυτήν τα τραγουδούσε κι εγώ έσπευδα βιαστικά, να καταγράψω άτακτα στο χαρτί ότι άκουγα.

Όταν λοιπόν μου τραγούδησε το «Τσιατσιούλα μ’ το κορμάκι σου» κι έφτασε στον στίχο «μηγάρι η μέση σου πονεί, μηγάρι καμάρι το ’χεις;», την διέκοψα περίεργος και την ρώτησα τι είναι το μηγάρι;

Δεν ξέρω μου απάντησε, έτσι το ’μαθα κι έτσι σου το λέω.

Όταν πήγα στο σπίτι κι έβαλα το βίντεο να παίξει για την απομαγνητοφώνηση, άρχισα να συγκρίνω τα πρόχειρα σημειώματά μου με το τραγούδι και παρατήρησα με έκπληξη, πως το «μηγάρι» της κας Ευγενίας, δεν ήταν τίποτ’ άλλο, παρά το αρχαιότατο ελληνικό «μη γαρ» (μήπως γιατί)! Δηλαδή ο στίχος αναφέρει: «μήπως γιατί η μέση σου πονεί, μήπως γιατί καμάρι το ’χεις;»!

Μοναδική και απερίγραπτη συγκίνηση!!! …

Κατόπιν και στο «Ποιος το είπε Κεφαλόβρυσο», στους στίχους «στας δυο στας τρεις θα λούζομαι, στας τέσσερις θ’ αλλάζω, και στας εφτά και στας οχτώ, θα βγαίνω στο σεργιάνι», το αρχαιότατο «εις τας» (στας)!

Το γαρ, το εις τας, ατόφια, πεντακάθαρα, ριζωμένα και γαντζωμένα γερά στα δημοτικά τραγούδια του χωριού μου!!! … Οι βαθύτερες ρίζες της γλώσσας μας, μια διαρκής τροφοδοσία πνεύματος και σοφίας, από το βάθος της υπάρξεως ολόκληρου του Ελληνισμού! Μία αδιάκοπη και αδιατάραχτη πολιτισμική διάρκεια χιλιετιών, που χάνεται στις απαρχές της δημιουργίας του λόγου και του ίδιου του πολιτισμού!!! … Ένας πραγματικός και ανεκτίμητος πολιτισμικός θησαυρός! Ένας αέναος κραταιός σύνδεσμος του χθες με το σήμερα, συνυφασμένος με την μακραίωνη ιστορική παρουσία του τόπου μας!! …

Όπου λοιπόν εντόπισα κάποια απ’ αυτά τα χαρακτηριστικά αρχαία λήμματα τα υποσημείωσα και φυσικά, δεν είναι τα μόνα! Απλά το έκανα επιλεκτικά και κατά την κρίση μου, μονάχα στα πιο χαρακτηριστικά. Δηλαδή σε κείνα που απλώς δεν χρησιμοποιούνται πλέον ευρέως στην καθημερινή ομιλία, οπότε και μόνο η ύπαρξή τους στα δημοτικά μας τραγούδια, εκτίμησα πως ήταν εξόχως σημαντική και πως έπρεπε οπωσδήποτε, τουλάχιστον αυτή τη στιγμή, να υποσημειωθούν! …

Τέλος όσον αφορά το σύνολο της παρούσας ηλεκτρονικής εκδόσεως, θα πρέπει να γνωρίζει ο κάθε αναγνώστης, πως έγινε μονάχα από φιλότιμο, με μεράκι και με πολλή αγάπη για τον τόπο μου, χωρίς όμως προηγούμενη επιστημονική γνώση κι εμπειρία πάνω σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Θα πρέπει να σημειωθεί ωστόσο, πως πριν ξεκινήσει η προσπάθεια, ζητήθηκε η ανάλογη επιστημονική καθοδήγηση από το υπουργείο Πολιτισμού και κάποιους άλλους επιστημονικούς φορείς, οι οποίοι τουλάχιστον μέχρι της δημοσιεύσεως του e-βιβλίου, δυστυχώς δεν είχαν προλάβει ν’ ανταποκριθούν ακόμα, αλλά ούτε κι η δημοσίευση μπορούσε να τους περιμένει περισσότερο! Ίσως κάποια άλλη φορά, ν’ ανταποκριθούν εγκαίρως! …

Συνεπώς, οι αναγνώστες ας περιοριστούν στην ουσία και στον πυρήνα του εγχειρήματος κι ας παραβλέψουν με την δέουσα συμπάθεια, οποιαδήποτε τεχνικά ή άλλα τυπικά σφάλματα εντοπίσουν. Οτιδήποτε όμως διορθώνεται κι επειδή το αρχείο θα είναι πάντοτε ανοιχτό για βελτιώσεις και προσθαφαιρέσεις υλικού, θα ήταν πάρα πολύ χρήσιμο για όλους, αυτές να μου υποδειχθούν και να διορθωθούν εγκαίρως.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, εφόσον το υλικό υπάρχει πλέον σ’ αυτή την εύχρηστη μορφή και σε δημόσια διάθεση, οποιοσδήποτε έχει την δυνατότητα να το αξιοποιήσει καλύτερα από μένα, του εύχομαι καλή επιτυχία από τώρα! …

Τέλος σημειώνεται, πως μόλις τελειώσει η επεξεργασία του βίντεο, τα τραγούδια θα δημοσιευθούν στη λίστα Ρουγκαντζιάρια στο YouTube, στην πολιτισμική πλατφόρμα ευ του ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ΠΑΝΤΕΧΝΟΥ και στους υπόλοιπους διαδικτυακούς του χώρους, οπότε θ’ ακολουθήσει και μία δεύτερη έκδοση, η οποία θα συμπεριλαμβάνει και τους συνδέσμους αυτών των τραγουδιών στο YouTube, ώστε να υπάρχει στην διάθεση του κάθε ενδιαφερομένου και η αυθεντική τους εκτέλεση.

Καλή ανάγνωση σε όλους

και αγαπήστε το χωριό μας, πραγματικά το αξίζει! …

Διαβάστε ολόκληρο το e-book εδώ PDF .